Fuqarolik ishlari bo‘yicha sud xarajatlari

Fuqarolik ishlari bo‘yicha sud xarajatlari

Sud taraflarning mulkiy ahvoliga qarab sud xarajatlarini to‘lashni kechiktirishga yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lashga yo‘l qo‘yishi, shuningdek bu xarajatlarning miqdorini kamaytirishi mumkin.

Sud xarajatlari davlat boji va ishni ko‘rish bilan bog‘liq chiqimlardan iborat bo‘ladi.

Da’voning bahosi quyidagicha belgilanadi:

1) pul undirish bo‘yicha – undiriladigan summaga qarab;

2) mol-mulkni talab qilib olish bo‘yicha – talab qilinayotgan mol-mulkning qiymatiga qarab;

3) bir nechta mustaqil talab bo‘yicha – barcha talablarning umumiy summasiga qarab;

4) aliment bo‘yicha – bir yillik to‘lovlarning yig‘indisiga qarab;

5) muddatli to‘lovlar va pul berish bo‘yicha – to‘lovlarning yoki beriladigan pullarning yig‘indisiga, ko‘pi bilan 3 yillik yig‘indisiga qarab;

6) muddatsiz yoki umrbod to‘lovlar va pul berish bo‘yicha – to‘lovlarning yoki pullarning 3 yil ichidagi yig‘indisiga qarab;

7) to‘lovlarni yoki pul berishni kamaytirish yoxud ko‘paytirish bo‘yicha – to‘lovlar yoki beriladigan pullar kamaytiriladigan yoki ko‘paytiriladigan summaga, ko‘pi bilan 1 yillik summaga qarab;

8) to‘lovlarni yoki pul berishni to‘xtatish to‘g‘risidagi da’volar bo‘yicha – qolgan to‘lovlar yoki pullar yig‘indisiga, lekin ko‘pi bilan bir yillik yig‘indisiga qarab;

9) mol-mulk ijarasi shartnomasini muddatidan ilgari bekor qilish haqidagi da’volar bo‘yicha – shartnoma amal qilishining qolgan muddatida to‘lanadigan to‘lovlarning yig‘indisiga;

10) xususiy mulk huquqi asosida fuqarolarga tegishli imoratlarga egalik huquqi bo‘yicha – imoratning bozor qiymatiga qarab.

Da’voning bahosi da’vogar tomonidan ko‘rsatiladi. Da’vogar ko‘rsatgan baho talab qilinayotgan mol-mulkning haqiqiy qiymatiga muvofiq emasligi yaqqol bo‘lsa, da’voning bahosini sudya belgilaydi.

Da’vo taqdim etilgan vaqtda uning bahosini belgilash qiyin bo‘lsa, davlat bojining miqdorini sudya dastlabki tarzda belgilaydi va keyinchalik ishni hal qilish chog‘ida sud belgilagan da’vo bahosiga muvofiq, davlat bojining to‘lanmagan qismi undiriladi yoki ortiqcha olingan qismi qaytariladi.

Hal qiluv qarori qaysi tarafning foydasiga chiqarilgan bo‘lsa, sud shu tarafga ikkinchi tarafdan, garchi bu taraf davlat daromadiga tushadigan sud xarajatlarini to‘lashdan ozod etilgan bo‘lsa-da, ish bo‘yicha qilingan hamma xarajatlarni undirib beradi.

Tuproqqal’a tuman adliya bo`limi Yuridik xizmat ko`rsatish markazi Bosh yuriskonsulti  Urazbayev Tursunboy